Η αξιοπιστία του λόγου και των πράξεων μας καθορίζονται, σε μεγάλο βαθμό , από το βασικό μέγεθος της ηθικής.
Το μέγεθος της ηθικής αποτελεί την συνισταμένη κοινωνιολογικών εννοιών, όπως: Δίκαιον, αίσθημα ευθύνης, παρρησία, ήθος, την ατομική αλλά και συλλογική συνείδηση ( ατομο και κοινωνική συνείδηση.)
Το σύστημα, δηλαδή, των αξιακών μας αρχών.
Ισχυρίζομαι, ότι δεν αποτελεί ένα μετρήσιμο μέγεθος, ούτε βέβαια μια αμετάβλητη σταθερά από κανονιστικούς όρους και νόμους. Οι κανονιστικοί κοινωνικοί όροι που είναι αναγκαίοι, αφενός, δεν ενσαρκώνουν την πλήρη διάσταση και το εύρος του όρου "ηθική", αφετέρου.
Απαιτείται μια ευρύτερη αντίληψη κοινωνικής και συλλογικής συνειδητότητας, τέτοιας που μας δίνει, εκείνη η ανεπτυγμένη και εκπαιδευμένη ικανότητα, που προέρχεται μέσα από συνεχείς επαναπροσδιορισμούς και αναζητήσεις.
Έπαναδιατυπώνουμε την 'εννοια της ηθικής μας, ανάλογα και σύμφωνα με τις κοινωνικές αλλαγές και τα σύγχρονα κοινωνικά προτάγματα, που μέρος τους είμαστε και αναπόστατοι ιμάντες του, ταυτόχρονα.
Το "συνευρίσκομαι", "συνδιαλέγομαι", "συναποφασίζω" και "συνλειτουργώ" , είναι οι απαραίτητες κοινωνικές συνθήκες, που προάγουν τον διάλογο, την συλλογικότητα, την κοινωνία και τους πολίτες. Δεν είναι, ταυτόχρονα, όμως, επ΄ουδενί, αρκετές, μα ούτε και οι μοναδικές σταθερές που θα επιβεβαιώσουν και θα επικυρώσουν την "αξιοπιστία ενός λόγου".
Η ελευθερία στην έφραση και στην γνώμη μας, όπως και η αξιοπιστία του λόγου, δεν ποσοστικοποιείται και δεν συμψηφίζεται. Είναι θεμελιώδες δικαίωμα και υποχρέωσή μας, μαζί.
Δεν κρίνεται, αλλά ούτε επικυρώνεται από τους όποιους, κοινωνικούς και πλειοψηφικούς συσχετισμούς. Αυτό αποτελεί και το θεμελιώδες ηθικό πρόβλημα.
Δηλαδή η απόκλιση ανάμεσα στο κοινωνικά και στα ατομικά δικαιώματα μας, αυτά ορίζουν και αναδεικνύουν το ζήτημα της ηθικής σε κάθε εποχή.
- Όσο αυτά "αποκλίνουν", τόσο το ηθικό πρόβλημα μεγαλώνει και αναδεικνύονται μείζονα κοινωνικά προβλήματα.
- Όταν το ατομικό και το κοινωνικό συμφέρον "συγκλίνουν", τότε η κοινωνία και τα άτομα ευημερούν και οι κοινωνίες είναι ευνομούμενες κοινωνίες δικαίου και ισότητας.
Δηλαδή η απόκλιση ανάμεσα στο κοινωνικά και στα ατομικά δικαιώματα μας, αυτά ορίζουν και αναδεικνύουν το ζήτημα της ηθικής σε κάθε εποχή.
- Όπου το εντυπωσιακό , αντικαθιστά το ωφέλιμο και δημιουργικό.
- Όπου η αξία της ενημέρωσης και της γνώσης αποτιμώνται με δείκτες και αριθμούς, από τα κυρίαρχα Μ.Μ.Ε, που "συναινετικά" διαμορφώνουν συνειδήσεις "περιορισμένης ισχύος" και πεπερασμένης διάρκειας.
- Όπου η "αξιοπιστία" έχει μετετραπεί, τέλος, σε ένα αντικείμενο μελέτης στατιστικής δημοσκοπήσεων, που την φέρνουν στον πάτο.
Κάτω- κάτω..και άλλο δεν πάει.
Τότε, αυτό που απαιτείται,είναι: να αφουγκραστούμε τις χαμηλές και χωρίς αλλαζονεία, φωνές.
Τις εκπαιδευμένες και σμιλευμένες φωνές που ακουμπούν και στηρίζονται στην παιδεία και στον πολιτισμό.
Υ.Γ.
Αφορμή, δοθείσης, τα επίκαιρα και πολύ καλά άρθρα του φίλου μου του Δείμου:
" από την ηθική στην ελευθερία" .
Εξαιρετικό άρθρο, αγαπητέ συνιστολόγε. Είναι φανερό ότι στις μέρες μας ένας εννοιολογικός ορισμός της ηθικής είναι σχεδόν αδύνατος. Ωστόσο, μου αρέσει η προσέγγισή σου από μία συλλογική οπτική που την ολοκληρώνει ως έννοια, θέτοντάς την στο κέντρο της κοινωνίας.
Αυτή είναι μία πρόταση για την οποία αξίζει να αγωνιζόμαστε, αλλά δύσκολα μπορούμε να την φέρουμε στο επίκεντρο των εξελίξεων. Η ίδια η κοινωνία αντιφάσκει, φαντασιώνεται καστοριαδικά, ότι έχει ηθικές αξίες προς το κοινό τάχα όφελος, αλλά την ίδια στιγμή απαιτεί τον κανιβαλισμό και την εκμετάλλευση των άλλων.
Ευχαριστώ, Δείμε, είσαι ευγενικός.
Λίγες σκέψεις. αφού πρώτα έδωσες πολλές εικόνες και έβαλες πολλές παραμέτρους.
Μια συνοπτική περίληψη ας πούμε..
" Η ίδια η κοινωνία αντιφάσκει, φαντασιώνεται καστοριαδικά, ότι έχει ηθικές αξίες προς το κοινό τάχα όφελος, αλλά την ίδια στιγμή απαιτεί τον κανιβαλισμό και την εκμετάλλευση των άλλων.."
Γι'αυτό συμφωνώ, μαζί σου.Πιάνεις λεπτές διαχωριστικές γραμμές.
Κατεβατά και μπροσούρες, επικαλούμενοι,
με τρόπο αυτο-αναφορικό.
Χωρίς δηλαδή καμία αντιστιοίχιση με την πραγματικότητα..
Έβλεπα για τον Τσαρούχη..
Ποτέ δεν μιλούσε για τέχνη με θεωρίες. Αναφερόταν στα έργα του, μιλώντας με παραδείγματα για απλούς ανθρώπους..