Κοινωνία του μίσους

Αναρτήθηκε από ο δείμος του πολίτη Παρασκευή 7 Μαΐου 2010 ,


Προ ημερών είχα αποτυπώσει στο προσωπικό μου ιστολόγιο φόβους για έξαρση της ξενοφοβίας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, τα παρεπόμενα της 5ης Μάη γεγονότα απέδειξαν ότι το μίσος τούτης της κοινωνίας ξεπερνά πολλές φορές τις φοβίες μας. Οι ανεγκέφαλοι "επαναστάτες" ή προβοκάτορες πέτυχαν πολύ απλά να δείξουν ότι μισούμε και τους εαυτούς μας. Οι γύρω συμμετέχοντες στην πορεία -πέρα από ορισμένες εξαιρέσεις- απέδειξαν ότι όποιος διαφέρει στις επιλογές του αξίζει το μίσος μας. Γιατί πώς αλλιώς μπορούμε να μεταφράσουμε τις συνειδητές επιθέσεις εναντίον ανθρώπων που εργάζονταν με πραγματικό στόχο το θάνατό τους (πολυχώρος "Ιανός") ή την απάντηση των αμέτοχων θεατών "να καείτε μουνάκια", "καλά να πάθετε, να καείτε απεργοσπάστες" και τη στάση άλλων απέναντι σε ένα πυροσβεστικό όχημα που πετροβολούσαν προκειμένου να καούν υπάλληλοι  (τράπεζα Marfin).
Τα τελευταία χρόνια, κάθε χρόνο και χειρότερα, παρατηρούμε να ανδρώνεται γύρω μας μια κοινωνία μίσους. Μία απανθρωποιημένη κοινότητα που στρέφει τα μέλη της να σφάζουν και μισούν αλλήλους. Και φυσικά είναι ολοφάνερη, πιστεύουμε, η σχέση του μίσους τούτου με την αυξανόμενη οικονομική ανέχεια. Ο φόβος της προλεταριοποίησης, η απειλή της φαντασιακής μας οικονομικής ευμάρειας (που στην ουσία είναι μία καταναλωτική ατομικίστικη κοινωνική επίδειξη), ο τρόμος για το δυσοίωνο -ή έστω μακροπρόθεσμα ευοίωνο με τραγικά μεγάλες δυσκολίες βραχυπρόθεσμα- μέλλον, λειτουργούν ως λίπασμα στο εντεινόμενο μίσος για ό,τι διαφέρει. 
Μισούμε τον απεργοσπάστη, μισούμε το μετανάστη, μισούμε περισσότερο τον καημένο πρόσφυγα, μισούμε τις γυναίκες που τις θέλουμε δούλες στο σπίτι (σεξουαλικά υποχείρια και παιδαγωγούς παιδιών μόνο), μισούμε τον καθηγητή στο σχολείο που δεν ασχολείται όπως εμείς απαιτούμε με το παιδί μας, μισούμε το δημόσιο υπάλληλο που έχει εξασφαλισμένη δουλειά, μισούμε τον πολιτικό που εκλέξαμε γιατί δε μας έκανε ρουσφέτι (έστω δεν ήταν πιστός στις εξαγγελίες του), μισούμε τον απεργό που κλείνει το δρόμο, μισούμε εκείνον που μας βρίζει όταν εμείς κλείνουμε το δρόμο... Παραδείγματα άπειρα και καθημερινά.
Μία κοινωνία μίσους ανδρώνεται και εμείς το αποδεχόμαστε τόσο ευχάριστα, τόσο εύκολα το υιοθετούμε, το αμέτοχα το εισπράττουμε. Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι ουσιαστικά μισούμε τον ίδιο τον Άνθρωπο. Έχουμε την απαίτηση να γίνουν όλοι σαν εμάς, να κάνουν όλοι ό,τι κάνουμε εμείς.
Και φυσικά μπορούμε να θυμίσουμε τις ευθύνες της εκπαίδευσης και της γενικότερης κοινωνικής άγνοιας και ακόμα και των ΜΜΕ. Τα ίδια τα κανάλια έδειξαν το δρόμο του μίσους μέσα από τις δικές τους ποικίλες αφηγήσεις, ειδήσεις κι αναφορές. Η απομυθοποίηση που επέφεραν και η ένταση της άγνοιας, της απάθειας και του τρόμου για κάθε αλλαγή στη ζωή μας (βλ. π.χ. τον τραγέλαφο του όρου "λαθρομετανάστης" όταν μιλάμε για κυνηγημένους πρόσφυγες ή την κατασυκοφάντηση του διαδικτύου), φέρνουν την κοινωνία μας στο χέιλος της αβύσσου. 
Το μίσος πλέον κυριαρχεί στη ζωή μας. Το βλέπουμε κατά των άστεγων, κατά των μεταναστών, κατά των πολιτικών. Το χειρότερο είναι ότι το μίσος τούτο το διδάσκουμε με πλήρη παιδαγωγική προσέγγιση.
Διδάσκουμε βιωματικά το μίσος στους νέους μας. Μισούμε την ίδια τη νεολαία. Τη μισούμε που δεν ακολουθεί τα δικά μας πρότυπα επικοινωνίας, τα κορίτσια που αναζητούν τα σεξ, τα παιδιά που προσπαθούν να εκφράσουν την αντισυστημική αντίδρασή τους. Μισούμε τους νέους που θέλουν να εργαστούν και να ασφαλιστούν.
Μόνο μισούμε το διπλανό. Δε θέλει αιτία. Θα βρούμε μία αιτία. Κι αν χρειαστεί θα εφεύρουμε μία. Και φυσικά μπορούμε να παραφράσουμε το Βολταίρο. Χρειαζόμαστε μια αιτία για να μισήσουμε, νιώθουμε την ανάγκη να εφεύρουμε μία.

21 σχόλια

  1. ΣΠΙΘΑΣ Says:
  2. Το μεγάλο πρόβλημα, Δείμε.
    Εξαιρετικός!

    Διαχρονικό, επίκαιρο, πανανθρώπινο.

    Η φωτό από την ταινία " Το Μίσος"
    ..εκπληκτική ταινία !

    Πολύ συζήτηση χωρά εδώ, τουτέστιν με αντιλαμβάνεσαι. Θα επανέρθω..

     
  3. Σπίθα, ήταν μία μεγάλη μέρα πολλής έντασης η χτεσινή κυρίως με τα θύματα και όσα μάθαμε σχετικά, που έπρεπε κάπου να ξεσπάσω.Χαίρομαι πολύ που σου άρεσε. Μακάρι κάποιοι να μας ακούσουν...

     
  4. Καλορίζικες οι διαδρομές
    Θαυμάσια πραγματέια περι μίσους.

     
  5. Η ταινία αυτή του Mathieu Kassovitz, από όπου είναι η φωτογραφία, είναι η πληρέστερη μελέτη του μίσους που που έχουν τα λούμπεν στρώματα απέναντι στην κοινωνία που τα έχει αποκλείσει. Το μίσος είναι το μόνο συνεκτικό στοιχείο που ενώνει ένα Εβραίο,ενα μαύρο και ένα Άραβα.

     
  6. ΣΠΙΘΑΣ Says:
  7. @ Καλοσύνη σου, L.L.S., νάσαι καλά.!

    @ Δείμε, η ένταση κάνει καλό, συνέχισε εσύ, κι εγώ θα στοχάζομαι επ'αυτών που γράφεις, μονολογώντας:)


    Δείμος, είπε: "Χρειαζόμαστε μια αιτία για να μισήσουμε, νιώθουμε την ανάγκη να εφεύρουμε μία."

    Έπιασες την αρχή του νήματος, Δείμο:)

    Το πανάρχαιο και πρωτόγονο ένστικτο της επιθετικότητας είναι αναγκαίο για την διαιώνιση του είδους μας και για λόγους επιβίωσης.

    Αναγκάστηκε ο προαιώνιος άνθρωπος να το αναπτύξει, ώστε να επιβιώσει ανάμεσα στα θηρία, τα άλογα όντα.
    Εμείς είμαστε, τα λογικά όντα.

    Ο "πολιτισμός" μας κουβάλησε μετ'αυτού και κάποιες αναγκαίες συμβάσεις, κάποιες συνθήκες που απαιτούνται για μια κοινωνική ειρηνική συμβίωση.

    Ο πολιτισμένος άνθρωπος χαρακτηρίζεται και κρίνεται από την ικανότητα που διαθέτει. ώστε να αναπτύξει και να καλλιεργήσει, δηλαδή να διαχειριστεί το ένστικτο της επιθετικότητας με τέτοιο τρόπο που δεν θα το ευνουχίσει, αφενός, αλλά δεν θα το στρέψει ούτε εναντίον των συνανθρώπων του αφετέρου.

    Συμπέρασμα;
    Να διοχετευτεί σε ικανές κατευθύνσεις για την διατήρηση του (άμυνα επιβίωσης) αλλά και την δημιουργική του εκτόνωση.

    Ταυτόχρονα, επίοης, να έχουμε και την δυνατότητα στην ελευθερία έκφρασης.

    Παιδεία, αθλητισμός, δημιουργικό και ανήσυχο πνεύμα.

    Προς το παρόν, αυτά.
    Πάω για καφέ. Την καλησπέρα μου..

     
  8. ΣΠΙΘΑΣ Says:
  9. Καλησπέρα, αθεόφοβε.
    Καθόμουν στο δίπλα τραπεζάκι κι'έγραφα, δεν πήρα χαμπάρι, την επίσκεψη.

    Μην παρεξηγηθώ, άνευ λόγου.:)

     
  10. Zaphod Says:
  11. Aν θελουμε να προσωποποιησουμε την αιτια αναγκαστικα θα στραφουμε στα μουμουε

    Και οι εκπαιδευτικοι τα παρακολουθουν. Ακομα δεν εχω ξεχασει τα λογια πιτσιρικας νεοδιοριστης δασκαλας που ελεγε πως κατ αυτήν οι Βούλγαροι δεν είναι άνθρωποι....

     
  12. LLS, να' σαι καλά. Η πρόσκληση παραμένει... Σ' ευχαριστούμε για τα καλά σου λόγια.

    Αθεόφοβε, έτσι ακριβώς είναι. Κι εμείς με την δική μας εθνοκεντρική και ατομοκεντρική ιδιομορφία το ίδιο νιώθουμε. Μισούμε όποιον διαφέρει, όποιον προβάλλεται ή μας ξεπερνά σε σχέση με το όριο που εμείς του θέσαμε.

    Σπίθα, ο ανταγωνισμός και η βία είναι ζωώδης ανάγκη. Ωστόσο, ο άνθρωπος έχει ξεπεράσει προ πολλού τη βιολογική ανάγκη προστασίας της περιοχής τροφής. Η βία ενώ θα μπορούσε να έχει εξαλειφθεί, τελικά εντείνεται και προέρχεται από το βιωμένο κοινωνικό μίσος.

     
  13. ΣΠΙΘΑΣ Says:
  14. Δείμος, είπε: "Ωστόσο, ο άνθρωπος έχει ξεπεράσει προ πολλού τη βιολογική ανάγκη προστασίας της περιοχής τροφής."

    Σπίθας
    Το αρχέγονο ένστικτο δεν πρόκειται να ξεπεραστεί, ουδέποτε. Εξήγησα το γιατί.
    Νόμος της φύσης.

    Ως εκ τούτου, πανάρχαια η άποψη,(Σωκράτης, νομίζω..) ότι πρώτο χρέος του ανθρώπου η διαχείριση των ενστίκτων του.

    Καλώ σε, να το επανεξετάσεις, Δείμο.
    Σ'αυτό η θέση μου θα είναι αμετάβλητη και θα παραμείνει.:)

    @ Zaphod
    Κάτι θα έχεις να πεις επ'αυτού που ισχυρίζομαι.

    Τα Μ.Μ.Ε, ακριβώς αυτό το ρόλο παίζουν.

    Γι'αυτό και ο Ζαφωδ, ορθώς τα ονομάζει
    "Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης"

     
  15. Το σχόλιο του Σπίθα <ο πολιτισμένος άνθρωπος χαρακτηρίζεται και κρίνεται από την ικανότητα που διαθέτει ώστε να αναπτύξει και να καλλιεργήσει, δηλαδή να διαχειριστεί το ένστικτο της επιθετικότητας με τέτοιο τρόπο που δεν θα τον ευνουχίσει, αφενός, αλλά δεν θα τον στρέψει ούτε εναντίον των συνανθρώπων του αφετέρου,με βρίσκει σύμφωνη ,αλλά στο συμπέρασμα:
    Να διοχετευτεί σε ικανές κατευθύνσεις για την διατήρηση του (άμυνα επιβίωσης) αλλά και την δημιουργική του εκτόνωση,δεν θα διαφωνήσω,απλά πιστεύω ότι τόσοι αιώνες πολιτισμού δεν δάμασαν το θηριώδη εαυτό μας.Χρειάζεται να αναζητήσουμε λύσεις,και δεν υπάρχει πολύς χρόνος γι'αυτό.Μέσα απο το ιστολόγιό σας μπορείτε να καλέσετε κόσμο,ειδικούς και μη να τοποθετηθούν και να προτείνουν ιδέες;κάποιος πρέπει να κάνει την αρχή.Ευχαριστώ για το χώρο σας.Σοφία.

     
  16. Δείμε, εξαιρετικό κείμενο και στην καρδιά του προβλήματος. Μίσος, μίσος και πάλι μίσος. Και το χειρότερο; Μίσος αναίτιο. Ή όπως το είχε πει και ο μαυράκος στο American History X κοροϊδεύοντας τον μόλις μπουζουριασθέντα για φυλλετικό έγκλημα Edward Norton: - What we gonna do today? We gonna hate some niggaz!

    @Zaphod
    Μπορεί να έχεις την πατέντα για το Μέσα Μαζικής Εξημέρωσης, αλλά από δω και στο εξής θα το χρησιμοποιώ αβέρτα.

     
  17. ΣΠΙΘΑΣ Says:
  18. @ Ανώνυμος(Σοφία), είπε:
    "ότι τόσοι αιώνες πολιτισμού δεν δάμασαν το θηριώδη εαυτό μας"

    Σπίθας
    Ο "πολιτισμός" είναι μια έννοια που οφείλουμε να την οριοθετούμε και να την επαναπροσδιορίζουμε.

    Κατά τον Νόαμ Τσόμσκι:
    "ο άνθρωπος δεν είναι στο επίκεντρο των πολιτικών δρώμενων. Στο επίκεντρο είναι το κέρδος και το χρήμα"

    οπότε,
    δυστυχώς δεν μιλάμε πια για πολιτισμό, ίσως για εκφυλισμό..

    π.χ. ο άνθρωπος είναι δεμένος και αναπόσπαστο μέλος της φύσης και του περιβάλλοντος της.
    Ο άνθρωπος,όμως, δεν είναι εκείνος ο οποίος καταστρέφει το περιβάλλον στο οποίο ζει;

    Το "θηρίο μέσα μας" είναι ο αιώνιος αντίπαλος μας.
    Το κακό και το καλό συνυπάρχουν μέσα μας,
    και οφείλουμε να παίρνουμε την θέση μας ως προς αυτά.

    "θα κάνουμε, αυτό που πρέπει να κάνουμε,
    και θα γίνει αυτό που είναι να γίνει"

    @ Batsic
    Η ταινία American History X είναι, όντως, η πραγματεία επί του θέματος που συζητάμε.

    Δένει την οικογένεια, την παδεία τον περίγυρο.

    Ο καθηγητής του ήταν εκείνος ο οποίος συντέλεσε στην "αλλαγή" της νοοτροπίας του Έντουαρντ Νόρτον...

    Η παιδεία δηλαδή.

    Η ταινία που μας θύμισες με το σχόλιο σου, τα λέει όλα.!!

     
  19. Zaphod Says:
  20. @σπιθας
    Σαφως. Η δυναμη που εχει στον μεσο ΕΛ η τουβου (κυριως) και οι εφημεριδες ειναι τεραστια. Αν βαλουμε κασι την διαπλοκή στην εξισωση (πχ "ανταμοιβες" μεσω κρατικων διαφημισεων, "αφηρημαδα" στην εισπραξη εισφορων απο καναλια κτλ) μπορουν να βγουν πολλα εξυπνα συμπερασματακια.

    Ασε που τα ρημαδομουμουε θελουν ντορο και αιμα για να πουλήσουν, και οταν δεν υπάρχουν τότε τα δημιουργουν

    @batcic
    Νομίζω πως ειναι του Τζιμάκου, καντε δουλεια σας παντως

     
  21. ΣΠΙΘΑΣ Says:
  22. Βγαίνουν συμπεράσματα, Zaphod

    "Κατασκευή βιομηχανίας υπηκόων"

    τα μμε είναι στενά δεμένα με τα μεγάλα συμφέροντα και "συναινετικά" και δια του "διαλόγου"- ταχατες φέξου μου και γλιστρησα, δλδ,- πλάθουν πλαστικά μυαλά.

     
  23. Marina Says:
  24. Πολύ μου άρεσε το άρθρο σου. Πώς έτυχε σήμερα και είχαμε μία παρεμφερή κουβέντα με φιλικό μας ζευγάρι. Οι απόψεις των γονέων κατ αρχήν και η τηλεόραση δεύτερον, κατευθύνουν τους νέους ανθρώπους κυρίως πρός το μίσος. Οταν η ίδια η οικογένεια αναφέρεται χλευαστικά πρός τους φτωχούς, τους πρόσφυγες, τους διαφορετικούς και η TV δημιουργεί κακό κλίμα πρός ομάδες εξουσίας π.χ. τους αστυνομικούς, που ορκίστηκαν να υπερασπίζουν (άσχετο αν ένας απο αυτους παραστράτησε και σκότωσε τον Αλέξη) .τότε το μίσος διαποτίζει.

    Ομως υπάρχει και άλλη μία παράμετρος. Φαντάσου μία ομάδα καλοβολεμένων νέων ανθρώπων, που τα έχει όλα, εκτός απο τη πρόκληση. Αυτοί θα φορέσουν τις κουκούλες τους, θα πιάσουν πέτρες και καδρόνια και με απίστευτη βιαιότητα θα επιτεθούν στη Βουλή π.χ., θα κάψουν τον Αγνωστο Στρατιώτη, θα πετάξουν βόμβες σε τράπεζες εν ώρα εργαίας, θα πετροβολήσουν τη Πυροσβεστική που πάει να βοηθήσει..και μετά θα χωθούν κάπου, θα ξεμασκαρευτούν και θα οδεύσουν κάπου στα ΒΠ (παράδειγμα είναι)όπου θα συγκεντρωθούν σε ένα ακριβό καφέ και θα συναγωνίζονται πόσο "ανδραγάθησαν" σήμερα, πόσες βόμβες έρριξαν, πόσους κάδους έκαψαν.. Οχι δεν είναι εικασία. Είναι μία παράγραφος της πραγματικότητας. Ισως οι τραμπούκοι που αμαυρώνουν τις πορείες, να είναι καλόπαιδα που έχουν μίσος εμποτισμένο μέσα τους.

     
  25. Μαρίνα, σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Δε διαφωνώ καθόλου. Δεν έχει σημασία η κοινωνική προέλευση του μίσους, αλλά κυρίως ή ύπαρξή του. Όλοι θεωρούμε -με τον ένα ή άλλο τρόπο- ότι μας υποβιβάζει κάποιος ή κάτι. Το θέμα είναι όσο φτωχαίνουμε κι όσο δε σεβόμαστε/αποδεχόμαστε την ύπαρξη του διαφορετικού δίπλα σε εμάς, τόσο θα αυξάνεται το μίσος (προς ξένους ή προς Έλληνες).

     
  26. Hades Says:
  27. Το μίσος δυστυχώς αποτελεί εφαλτήριο για πολλά.
    ...από τα μετέπειτα.
    Υπάρχει περίπτωση να είναι μια Κοινωνία ενωμένη μέσα από συνθήκες μίσους, προκειμένου να αντιμετωπίσει την όλη λαίλαπα;
    Ποτέ.
    Πάντα αυτό μας έκαναν και πάντα εμείς τσιμπάγαμε.
    Όταν μάλιστα το μίσος μετατρέπεται στην συνέχεια είτε σε φόβο (πόσοι άραγε είπαν "είδες τι έγινε; δεν ξαναπάω"), είτε σε ακόμη μεγαλύτερη οργή, τότε δεν μιλάμε για καζάνι που βράζει, αλλά για ωρολογιακή βόμβα.

    Διότι μην ξεχνάμε ότι ακόμη και οι ανθρώπινες απώλειες για κάποιους δεν είναι τίποτε άλλο από την ενσάρκωση του σκοπού που αγιάζει τα μέσα.
    Πολύ καλό το κείμενο.

     
  28. hades, φόβος πάντα υπήρχε για το μέλλον, για το κακό παρόν κτλ. Ωστόσο, τόσο μίσος, τόσος φανατισμός δεν υπήρχε στο παρελθόν. Τα ΜΜΕ, η απαίτηση για δημοκρατία, ο ατομισμός κι η μισαλλοδοξία, έχουν φέρει το μίσος δίπλα μας.

     
  29. Jason Says:
  30. Νομίζω ότι ουσιαστικά νιώθουμε την ανάγκη να βρούμε απτούς αντιπάλους.

     
  31. Hades Says:
  32. Δείμε, νομίζω ότι το ερώτημα δεν πρέπει να είναι αν έχουμε ξαναβιώσει τέτοιες καταστάσεις έστω και σε μικρογραφία, αλλά το τι μπορούμε να κάνουμε για να μην τσιμπάμε σαν ψάρια. Εν ολίγοις πως μπορούμε να διώξουμε το πάσης λογής, φύσεως και... ποιότητος μίσος από δίπλα μας.
    Τελείως αφοριστικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι χρειάζεται να σκεφτόμαστε, που όντως ισχύει. Το θέμα είναι αν είναι όντως τόσο απλό.
    Μπορούμε να σταματήσουμε να τρώμε κουτόχορτο; Μπορούμε να σταματήσουμε να αγόμεθα και φερόμεθα από ιδεολογίες άλλων; Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή μου δεν συνεπάγεται απαραίτητα τον θάνατό σου;
    κ.ο.κ.

    @Jason
    Αναρωτιέμαι αν είναι δική μας ανάγκη ή κάποιων άλλων.
    Κατά το διαίρει και βασίλευε...

     
  33. Jason, το ζήτημα είναι ότι αναζητούμε αντιπάλους κι όχι συνεργάτες...

    Hades, συμφωνώ μαζί σου. Σαφώς το θέμα δένεται τόσο με τον επικρατόντα κανιβαλισμό όσο και με τη γύρω μας βιωτική βία και τις λοιπές κοινωνικές προβολές. Είναι δύσκολο, πράγματι, να αντιμετωπιστεί η άγνοια η οποία οδηγεί στο φόβο και τη μισαλλοδοξία. Και όσο θα θριαμβεύει ο λαϊκισμός τόσο ο λαός θα χάνεται βαθιά στο τίποτα του μίσους.

     

Αναζήτηση σε αυτό το ιστολόγιο

Είμαστε

Οι ομόκεντρες διαδρομές είναι το νέο διαδικτυακό μας στέκι. Δημιούργημα μιας αυθόρμητης αλλά συνειδητής επιθυμίας. Ένα στέκι που δε στοχεύει σε κανένα μεγαλεπήβολο, μεγαλόστομο και μεγαλειώδη αποτέλεσμα. Ένα ιστολόγιο που θέτει σαν αφετηρία εκκίνησης να ενσπείρει κάποιους σπόρους ιδεών και αξιών και οι οποίοι πιθανόν να αποτελέσουν εφαλτήριο για χρήσιμους προβληματισμούς και ακόμη ακόμη χρήσιμους διαλόγους.

Οι ομόκεντρες διαδρομές έχουν σαν κοινή αφετηρία εκκίνησης ένα διάλογο με άξονα την κοινή λογική την κατάθεση σκέψεων και απόψεων που αφορούν την πολιτική και στην κοινωνία, μακριά από την μικροκομματική πολιτική. Με ανοχή στη διαφορετικότητα, και επιμονή στην πολιτική ηθική, με παρρησία, καλή προαίρεση και ... μιλώ σιγά, μήπως και δεν μ΄ακούσουν !

Επιθυμούμε στα ιδεοδρομικά μας ταξίδια, να εμπλουτίσουμε τις σκέψεις μας, την ψυχή μας και να βελτιώσουμε το εγγύς περιβάλλον μας. Μικρές επιθυμίες, αλλά μεγάλα ταξίδια με ομόκεντρες διαδρομές, λοιπόν.

Δείμος - Σπίθας